Χαριστική βολή από το πετρέλαιο στην οικονομία

Φωτιά βάζει στους προϋπολογισμούς νοικοκυριών, εταιρειών και κρατών, το ράλι της τιμής του πετρελαίου, σφίγγοντας ακόμα περισσότερο τη θηλιά στο λαιμό της παγκόσμιας οικονομίας. Η σημαντική πτώση που σημείωσαν οι τιμές του αργού πετρελαίου μετά τα μέσα της εβδομάδας, και ειδικά μετά τον σεισμό στην Ιαπωνία, δεν μεταβάλλει τις μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές για σημαντικά ακριβότερο πετρέλαιο.

Η ανισορροπία των ρυθμών αύξησης της προσφοράς και της ζήτησης μεγεθύνει το ελλειμματικό ενεργειακό ισοζύγιο του πλανήτη. Βραχυπρόθεσμα, όμως, το κλείσιμο βιομηχανιών και διυλιστηρίων στην 3η μεγαλύτερη καταναλώτρια αργού του πλανήτη και η γενικότερη στάση της οικονομικής δραστηριότητας έβαλαν φρένο στην τελευταία ανοδική έκρηξη των τιμών, επαναφέροντας το αργό στα επίπεδα των 100 δολαρίων στη Νέα Υόρκη και των 110 στο Λονδίνο.

Ήδη ακούγονται προειδοποιήσεις για πιθανή νέα ύφεση πολλών δυτικών οικονομιών, εφόσον οι γεωπολιτικές εντάσεις κλιμακωθούν. Κάποιες αναλύσεις περιλαμβάνουν ακόμα και το ακραίο σενάριο νέας πετρελαϊκής κρίσης!

Αναμφίβολα τα πρώτα θύματα είναι χώρες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας, όπως η Ελλάδα, οι οποίες πλέον καλούνται να ξοδέψουν περισσότερα για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Κι αυτό δεν είναι εύκολο εν μέσω της κρίσης χρέους που προσπαθούν να ξεπεράσουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες. Σύμφωνα με υπολογισμούς της Credit Suisse το ράλι 20% των τιμών του πετρελαίου σε ενάμιση μήνα επιβαρύνει κατά 1 ποσοστιαία μονάδα το ελληνικό ΑΕΠ (περίπου 2,5 δισ. ευρώ).

Πρόκειται ουσιαστικά για χρήματα που θα λείψουν από την αγορά και τα οποία θα εξευρεθούν με νέα μέτρα και περικοπές δαπανών! Μπροστά στο ενδεχόμενο να αυξηθούν τα επιτόκια από την ΕΚΤ για να εκτονωθούν οι πληθωριστικές πιέσεις, το κόστος της ελληνικής και κάθε ευρωπαϊκής οικονομίας θα αυξάνεται.

Ζημιά μισής μονάδας στο ΑΕΠ

Σύμφωνα με υπολογισμούς της Deutsche Bank, εφόσον η τιμή του πετρελαίου διατηρηθεί στα επίπεδα των 110 δολ. το βαρέλι, τότε το πλήγμα στην οικονομία της Ευρωζώνης θα είναι περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ.

Εάν πάλι ο μαύρος χρυσός επιστρέψει στα προ τριετίας υψηλά, 147 δολ. το βαρέλι, τότε το πλήγμα θα είναι 2,3 ποσοστιαίες μονάδες. «Εφόσον οι τιμές του πετρελαίου επιστρέψουν στα επίπεδα του καλοκαιριού του 2008, τότε οι περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες θα αρχίσουν να εισέρχονται σε νέα φάση ύφεσης», λέει ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης Nouriel Roubini. Υπογραμμίζοντας πόσο εύθραυστη είναι η οικονομική ανάκαμψη, τόνισε ότι η ΕΚΤ ίσως θα είναι σφάλμα να αυξήσει τα επιτόκια «υπερβολικά γρήγορα» καθώς οι υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης πασχίζουν να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητα των εξαγώγιμων προϊόντων τους. «Για τις ΗΠΑ, όπου η ανάπτυξη επιταχύνει γρήγορα, μία αύξηση στις τιμές του πετρελαίου 15% ως 20% δεν θα φέρει νέα ύφεση, ίσως όμως φέρει στασιμότητα», εκτίμησε.

«Εφόσον το πετρέλαιο πάει στα 125 δολ., τότε φτάνει σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής, ωθώντας ακόμα υψηλότερα τις τιμές των καυσίμων και υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη», εκτιμά ο αναλυτής της Deutsche Bank Carl Riccadonna.

«Αυτό θα είναι το επίπεδο που θα ξεκινήσουμε να υποβαθμίζουμε τις οικονομικές μας προβλέψεις, πιθανότατα κατά 50%», σημειώνει. Και καταλήγει: «Ξαφνικά από το +3,1% του ΑΕΠ που περιμένουμε για την αμερικανική οικονομία, θα βρεθούμε γύρω στο 2% και σ’ αυτό το επίπεδο είναι εύκολο ξαφνικά να σημειωθεί αργότερα στασιμότητα».

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει στηρίξει τις φετινές προβλέψεις του για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας σε μια μέση τιμή του πετρελαίου στα 95 δολάρια το βαρέλι. Deutsche Bank και BofA MerrillL ynch όμως δίνουν προβλέψεις ακόμα και για 130 δολάρια.

Η Morgan Stanley εκτιμά ότι μια μέση τιμή έως τα 125 δολάρια μπορεί να είναι προσωρινά ανεκτή από την ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι διατηρήσιμη, καθώς θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στη βιομηχανική παραγωγή, στην κατανάλωση και στις εξαγωγές.

Εφιαλτικό σενάριο για 200 δολ.

Ο Nobuo Tanaka, επικεφαλής της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας, εκτιμά πως αν το πετρέλαιο ξεπεράσει τα 100 δολ., θα επαναληφθεί η κρίση του 2008. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει τη μέση τιμή του πετρελαίου το 2011 στα 102 δολάρια. Το εφιαλτικό σενάριο όμως διατυπώθηκε από τον Βρετανό υπουργό αρμόδιο για θέματα ενέργειας, που δήλωσε προ ημερών ότι το ενδεχόμενο η τιμή να υπερβεί τα 200 δολ. δεν θα πρέπει να αποκλείεται. Αντιθέτως, θα πρέπει οι κυβερνήσεις να προετοιμαστούν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς κλυδωνίζονται Εγγύς και Μέση Ανατολή μαζί με τη Βόρειο Αφρική.

Ακραίο το σενάριο μιας νέας κρίσης

ΟΙ ΕΜΦΥΛΙΕΣ συγκρούσεις στη Λιβύη και η απειλή γενικευμένης αναταραχής στη Μέση Ανατολή και την Αλγερία τροφοδοτούν σενάρια ακόμα και μίας νέας πετρελαϊκής κρίσης, αφού στις δύο αυτές περιοχές σήμερα παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου διεθνώς. Μία τέτοια εξέλιξη κρίνεται ακραία με τα τωρινά δεδομένα.

Η χτεσινή συγκέντρωση διαμαρτυρίας αντιμοναρχικών στη Σαουδική Αραβία, τη μεγαλύτερη πετρελαιοεξαγωγό χώρα, αποδείχτηκε κατώτερη των αρχικών εκτιμήσεων. Παράλληλα ο ΟΠΕΚ έχει διαβεβαιώσει ότι θα αυξήσει τόσο την παραγωγή, ώστε να εξισορροπήσει τυχόν μείωση της προσφοράς. Κουβέιτ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Νιγηρία εξετάζουν το ενδεχόμενο να μιμηθούν τους Σαουδάραβες και να αυξήσουν τις εξαγωγές τους, για να επωφεληθούν από τις υψηλότερες τιμές. Όπως υπολογίζει η CreditSuisse, η πλεονάζουσα παραγωγή του ΟΠΕΚ σήμερα φτάνει τα 5 εκατ. βαρέλια ημερησίως, που αναλογεί στο 5% με 6% της παγκόσμιας ζήτησης. Είναι κατά πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με το παρελθόν.

Είναι ενδεικτικό ότι στην πετρελαϊκή κρίση του 1979 και του πρώτου Πολέμου του Κόλπου η πλεονάζουσα παραγωγή δεν ξεπερνούσε το 1,4%. Παράλληλα τα πετρελαϊκά αποθέματα των ισχυρών οικονομιών είναι σαφώς μεγαλύτερα. Σε σχέση με την κρίση του 1979 η εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από το πετρέλαιο έχει υποχωρήσει κατά 40%. Επιπλέον, λόγω της κρίσης θεωρεί ότι δεν θα ασκηθούν πληθωριστικές πιέσεις μέσω αύξησης μισθών, όπως συνέβη κατά το παρελθόν. Θεωρεί ότι τα κέρδη που θα έχουν οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες από τις υψηλές τιμές θα διοχετευτούν μέσω επενδυτικών ή κοινωνικών προγραμμάτων και πάλι προς τις οικονομίες τους με αποτέλεσμα το οικονομικό σοκ να μην φαίνεται τόσο ισχυρό.

Πλήττονται ευρωπαϊκές και αμερικανικές επιχειρήσεις

ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΟΔΟΥ των τιμών του πετρελαίου και γενικά των πρώτων υλών είναι η κερδοφορία των εταιρειών. Το δ΄ τρίμηνο του 2010, όταν ξεκινούσε το ράλι των εμπορευμάτων, αποδείχτηκε το πιο απογοητευτικό από το 2008 για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Την ίδια ώρα πίεση υφίστανται και οι αμερικανικές επιχειρήσεις.

«Κάθε φορά που η τιμή του πετρελαίου αυξάνεται θεαματικά σε μια στιγμή, δεν υπάρχουν περιθώρια για τη χάραξη εναλλακτικού σχεδίου», λέει ο πρόεδρος και δ/νων σύμβουλος της αμερικανικής πολυεθνικής γεωργικών εργαλείων Deere & Co, Samuel Allen. Σύμφωνα με τη MorganStanley οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αν και οι περισσότερες είχαν αυξημένες πωλήσεις, συμπίεσαν τα περιθώρια κέρδους λόγω αύξησης των πρώτων υλών.

Έτσι η πλειοψηφία των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών εμφάνισε κέρδη κατώτερα των εκτιμήσεων των αναλυτών. «Κάθε εταιρεία πρέπει να προχωρήσει σε αλλαγή πολιτικής από τη στιγμή που το αργό πετρέλαιο θα ξεπεράσει τα 110 δολ. το βαρέλι», επισημαίνει ο ChrisLow της αμερικανικής FTNFinancial. «Η αύξηση του πετρελαίου», παρατηρεί, «ουσιαστικά ‘διαγράφει’ τις πρόσφατες φοροαπαλλαγές που ενέκρινε το Κογκρέσο και επιβαρύνει την οικονομική ανάπτυξη της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου».

Την ώρα που μεγάλες βιομηχανίες προσπαθούν να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος, οι εταιρείες που απευθύνονται απευθείας στους καταναλωτές έχουν πάει ένα βήμα πιο μπροστά. Ήδη οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες έχουν επιβάλει έξι διαφορετικά επίναυλα φέτος ανάλογα με τις πτήσεις τους.

Παράλληλα η GM έχει αρχίσει να εφαρμόζει πολιτική μείωσης των αποθεμάτων της σε αυτοκίνητα, με το φόβο μήπως ξαφνικά παγώσει εκ νέου η ζήτηση, καθώς η τιμή των καυσίμων έχει απογειωθεί. «Η διάρκεια των υψηλών τιμών θα κρίνει πώς θα αντιδράσουν οι καταναλωτές», λέει ο DanielYergin, πρόεδρος της HIS – CambridgeEnergyResearchAssociatesInc και συγγραφέας της ιστορίας της πετρελαϊκής βιομηχανίας («ThePrize: TheEpicQuestforOil, MoneyandPower»).

«Εάν είναι βραχεία η διάρκεια τότε θα ξεπεράσουν το σοκ. Εάν πάλι είναι μεγαλύτερη, εβδομάδες ή μήνες, τότε δημιουργείται ένα μεγάλο ερωτηματικό για την οικονομική ανάπτυξη», προσθέτει.

.

.

Των ΣΤΕΛΙΟΥ ΜΟΡΦΙΔΗ, ΗΛΙΑ ΜΠΕΛΛΟΥ
isotimia